MART2019
PROF. FRİTZ BAADE
Türkiye tarımında bir devrimci Alman
Prof. Fritz Baade
Son zamanlarda en çok etkilendiğim kitaplardan biri Atatürk’ün gerçekleştirdiği üniversite reformunun anlatıldığı “Son Devrim” isimli kitap büyük ilgi görüyor. Gazeteci Nüket Aşkın tarafından kaleme alınan kitapta, 1933 üniversite reformunun sancılı süreci ve bu dönemde Hitler’den kaçarak Anadolu’ya sığınan bilim adamlarıyla reformun nasıl gerçekleştirildiği anlatılıyor.
Türk Hükümeti’nin kendisinin kovduğu Yahudi bilim adamlarıyla temas kurduğunu öğrenen Hitler, “Benim ortadan kaldırmak istediğim bu Yahudi alayını Mustafa Kemal koruyamaz. Buna müsaade veremem” diyerek Atatürk’e “Bu komünist profesörleri ülkenize sokmayın” mesajını gönderir. Atatürk, bu bilgiyi kendisine ileten Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Aras ve Maarif Vekili Reşit Galip Bey’e “Bir onbaşı beni cinayetlerine alet edemez” diyerek Türkiye’ye sığınmak isteyen Alman bilim insanlarının işlemlerinin hızlandırılması talimatını verir.
İkinci Dünya Savaşı günlerinde Alman hocaların Anadolu’da zorunlu ikametleri gündeme geldi. Çorum, Yozgat, Kırşehir gibi illerde aileleriyle birlikte kalmak zorunda bırakılan Almanlarla yöre halkı arasında ilginç olaylar yaşandı. Yozgat’ta tango dersleri başlarken, Çorum operayla tanıştı, Kırşehir ilk ayaklı banyo küvetini onlardan öğrendi.
Kırşehir’e yerleştirilen Prof. Fritz Baade, Terme kaplıcalarını ve yörenin ünlü onyx taşını buldu. Kırşehirlilerde kendisini fahri hemşehrilik beratıyla ödüllendirdi.Demokrat Parti’nin Osman Bölükbaşı’nın memleketi Kırşehir’i ilçe yapmasıyla Kırşehirlilerle arasına soğukluk giren Menderes, çok istediği halde fahri hemşehrisi olamamıştı.
Baade’nin fahri hemşehri olduğu haberini alan Menderes, “Bir gavurdan bile esirgemedikleri hemşehriliği Kırşehirliler benden esirgedi” diyerek tepki gösterdi.
Cumhuriyet Aydınlanması dizimizde bu ay önemli birinden daha söz edeceğiz: Prof. Fritz Baade. Ben bu değerli hocanın adını Kırşehir’e ilk gittiğimde öğrenmiştim.