EKIM2021
POLİTİ ŞARAP FABRİKASI
Politi Şarap Fabrikası’nın tarihçesine yeni notlar
Havra Sokağı’ndaki metruk olan tarihi şaraphane binası hakkında ulaşılan yeni bulgu ve belgeler ile ilgili tarihçi Dr. Siren Bora’yla konuştuk. Bora'nın belgelere ilişkin verdiği bilgiler şöyle: "Önce Politi Şaraphanesi, sonra Akın Pasajı olarak anılan fakat aslında başlangıçta İzmir Yahudi cemaatine ait olan Havra Sokağı’ndaki şarap fabrikasının inşa edildiği dönem, 19. yüzyılın ilk yarısıdır. Bu dönem, Avrupa kökenli Yahudilerin yoksul Osmanlı Yahudilerine mali yardımda bulunduğu ve onlardan alınan bağışlarla din, kültür ve sağlık alanlarında hizmet verecek yapıların inşa edildiği zaman aralığıdır. Başlıca bağışçılar Rothschild, Cremieux ve Montefiore’dir. Özellikle Rothschild ve Montefiore’nin İzmir Yahudi cemaatinin gereksinme duyduğu yapıların inşası için finansör olduğunu biliyoruz. Nitekim Rothschild Hastanesi, Midraş Kadoş Hospital, Talmud Tora Yetim Mektebi ve Lazaretto, 19. yüzyılda sözünü ettiğim bağışlar vasıtasıyla inşa edilmişlerdir." Cemaatin mülkü olan meyhane ve şaraphane "Yahudiliğe göre, şarap üretiminin kaşerut niteliğe sahip olabilmesi, kent sınırları içinde ve Yahudi dini yetkililerin gözetiminde yapılması şartlarına bağlıdır. Şaraphanenin, Etz Hayim Sinagogu’nun hemen arkasına inşa edilmesinin sebeplerinden biri bu olmalıdır. Diğer sebep ise, şaraphanenin, Havra Sokağı’nda bulunan cemaatin mülkü olan meyhaneye yakın bir konumda olmasını sağlamaktır. Ve muhtemelen, Etz Hayim Sinagogu bahçesine dahil olan ve bir şaraphane yapılmasını mümkün kılacak büyüklükteki cemaat mülkü arazinin en uygun seçim olduğu düşünülmüştür. Üstelik 19. yüzyılda, İzmir Yahudi cemaatinin son derece yoksul bir profile sahip olduğu dikkate alınınca, bu seçimin isabetli bir seçim olduğu anlaşılmaktadır."