MAYIS2022
YENİKALE ZAFER ANITI
İzmir Yenikale’nin Zafer Anıtı nasıl yok oldu?
9 Eylül 1922’de, Türk ordusunun İzmir’de Yunan işgali faciasına son vermesinin ardından, Yenikale yeniden Türk Kara Kuvvetleri'nin yönetimine geçer, son dönem Ulaştırma Terminal Taburu Bot Bölüğü Merkezi olarak hizmet verir.
Daha sonra Yenikale, Kara Kuvvetleri Komutanlığı'ndan Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na devir olur. 2003 yılında Güney Deniz Saha Komutanlığı Karargahı olarak hizmet vermeye başlar. Bu dönem başlayan arazi düzenlemesi ile yeni inşaat sürecinde, eski Türkçe yazılı kitabeler, Zafer Abidesi de yok olur, Yenikale’deki Gazi top kaldırılır.
Araştırmalarımız sırasında Yenikale’nin eski fotograflarında bir görüntü dikkatimizi çekmiş, fotografın büyütülmesiyle bir anıtın görüntüsü ortaya çıkmıştı. Saha araştırması yaptığımız dönemde görmediğimiz bu anıtın, İtilaf donanmasının İzmir’e yaptığı saldırının geri püskürtülmüş olunması hatırasına dikilmiş Zafer Anıtı olabileceği düşünülmüştür. Bu anıttan günümüzde iz bulunmamaktadır.
Ancak 1980’li yıllarda askerlik yapanlar bu anıtı çok iyi bilmektedir. Askere, anıt ve görev yaptıkları Yenikale tarihi hakkında hiçbir bilgi verilmemiş olunmasına karşın, anıtın eratın buluştuğu, sohbet ettiği, fotograf çektirdiği bir mekan olması özelliğiyle bir çok fotoğrafı ortaya çıkmıştır. Anıtın mermer değil demir yapıda olduğu, üzerinde eski Türkçe yazı bulunduğu 1963/3 devre 1983-1985 yılları arasında vatani görevini yapan Hasbi Genç, Ulş.Çvş.Osman Yalçın tarafından ifade edildi. Fotograflarda görülen pas rengi anıtın demir yapıda doğrular niteliktedir.
O dönemin askerleri sadece anıta değil, günümüzde bulunmayan topun varlığına da tanık olmuşlar. Her biri İzmir’i savunan Gazi topun bakımının yapıldığına, topun hareketle hedefe nişanlandığı günleri yaşamış, top nöbeti tutmuştur.
Tezkere sonrası Türk askerinin hafızasında silinmez izler bırakan askerlik hatıralarının, silah arkadaşlığının, ömür boyu yaşatılması ve paylaştıkları hatıralar Yenikale’nin karanlıkta kalmış tarihini aydınlatmada hizmet yapmıştır.
Yenikale’de vatani görevini yapmış olan Ulaştırma Terminal Taburu Bot Bölüğü 1963/2-1963/3 devre askerlerinin geleneksel hale getirdikleri yıllık hasret giderme buluşmaları, Facebook’da oluşturdukları gruplarla birbirleriyle irtibatı sıcak tutmaları, kendilerine ulaşmamızı kolaylaştırmış, bu durum asla bilemeyeceğimiz tarihi hatıralara da erişmemizi sağlamıştır.
Yenikale’yi araştırmacılara kapalı tutmak, izin vermemek yönünde günümüz Güney Deniz Saha Komutanlığı yönetiminin gösterdiği ilgiyi, tarihi yapıların farkına varmak ve koruma altına almak yönünde göstermiş olmalarını dilerdik.
Genelkurmay Başkanlığının kayıp anıt konusunda gerekli soruşturmayı açacağını düşünüyoruz.
Resmi makamların “Bilmiyoruz, yasak. Niye soruyorsunuz?” cevapları aksine, askerlik fotografları, günümüzde bulunmayan Yenikale’nin Gazi topunun ve Zafer anıtının kanıtı olmuştur. Yenikale Zafer Anıtının, Yenikale’deki Gazi topun varlığının belgesini, bilgisini bizlere sunan Ulş. Çvş. Osman Yalçın, Mehmet Karaavcı ve Hasbi Genç’e “Terminal Taburu Bot Bölüğü” grubuna çok teşekkür ediyoruz.