ARALIK2019
Günter Soydanbay
İzmir Toplumsal Refah Endeksi
İzmir Toplumsal Refah Endeksi
Geçtiğimiz günlerde IPSOS araştırma firmasının dünya genelinde yaptığı bir çalışma basında yer aldı. Araştırmaya göre dünya genelinde her 100 kişiden 64’ü çok mutlu veya yeterince mutluymuş. Dünyanın en mutlu ülkeleri Avustralya ve Kanada olarak saptanmış (%86.) En mutsuzlar ise Arjantinliler (%34.) Onu İspanyollar ve Ruslar takip ediyorlar (%46 / %47.)
Türkiye dünya ortalamasının bir hayli altında (%54.) Ayrıca Türkler, dünya genelinde Arjantin’den sonra en sık “çok mutsuzum” diyen ikinci toplum (%19.) Neresinden bakarsak bakalım iç açıcı bir manzara değil.
IPSOS’un araştırması ülke bazında yapılmış. Bu yüzden bize, hangi şehirlerin daha mutlu veya mutsuz olduğunu söylemiyor. Öte yandan TÜİK’in 2017’de yaptığı Yaşam Memnuniyeti araştırması var. Verilere göre, Türkiye’de mutlu olduğunu beyan edenlerin ortalaması %58. Mutluluk düzeyi en yüksek olan kent Sinop (%77.66), en düşük olansa Tunceli (%41.98.) TÜİK’e göre İzmir 51. sırada. (%58,24.) Referans vermesi açısından, İstanbul 50, Ankara ise 64. sırada.
Eski belediye başkanımız Aziz Kocaoğlu’nun en önemli hedeflerinden biri, her yönüyle yaşanabilir bir kent yaratmaktı. Yaşanabilirlik ve mutluluk arasında çok güçlü bir korelasyon olduğunu düşünürsek, bu son derece doğru bir vizyon. Öte yandan yukarıdaki verilere göre, daha kat edilmesi gereken çok yol var. Peki İzmir olarak ne yapabiliriz? Nereden başlayabiliriz? Bu ay Santa Monica’ya gidiyoruz.
Bir kaç ay önce Montreal’de düzenlenen Wellbeing Cities Forum’a (Kentlerin İyiliği/Saadeti Konferansı) katılmıştım. Konuşmacılardan biri Santa Monica belediye başkanı Gleam Davis’di. Bu kent 2019 Kent İyilik Ödülü finalistlerinden biriydi. Santa Monica dünyanın ilk kent toplumsal iyilik endeksini yaratmış.
Gleam Davis’in vizyonu bize tanıdık gelecek: en yaşanabilir kent olmak. Bu doğrultuda yerel yönetimin planlama, karar alma ve uygulama aşamasında kullanacağı bir veri bankası hazırlamak için yola çıkmışlar. Bu sürece içinde çevreciler, ekonomistler, psikologlar ve bürokratların olduğu geniş bir katılım sağlanmış. Böylece kendini iyi hissetme kavramını (saadet/refah) birden çok açıdan ele almışlar.
Peki sokaktaki vatandaşın kendini iyi hissetmesini sağlayan şeyler neler? Santa Monica Toplumsal İyilik Endeksi altı boyuttan oluşmakta: toplumsallık duygusu, ekonomik fırsatlar, sağlık, yaşam alanı ve çevre, bakış açısı, ve öğrenme/kişisel gelişim fırsatı.
Santa Monica önce her kategori için birer vizyon belirlemiş. Örneğin sokaktaki vatandaşın kendisini ait hissettiği bir Santa Monica hayal etmişler. Daha sonra bu vizyona ulaştıklarını nasıl anlayacaklarını saptamışlar. Mesela, halkın aidiyet duygusu güçlü olduğu yerlerde sivil toplumların sesi daha gür çıkar. Benzer şekilde güçlü aidiyet duygusunun olduğu bir kentin belirgin bir kimliği/imajı olur. Buradan yola çıkarak her bir hedef için -seçimlere katılım oranı, gönüllü programlara adanan zaman gibi- spesifik ölçüm kriterleri belirlenmiş.
Benzer bir süreç geriye kalan beş boyut için de uygulanmış. Santa Monica Belediyesi kişi başına düşen yeşil alandan ev fiyatlarına, obezite oranından ekonomiye olan güvene kadar bir seri veriyi harmanlamış ve düzenli olarak takip etmeye başlamış. Semtler özelinde analiz yapmışlar ve endeksi halkın erişimine açmışlar.
Bu noktadan itibaren belediye, aldığı tüm kararlarda endekse danışmaya başlamış. Örneğin, hangi semte park yapılmalı? Veya bisiklet yolu nereden geçmeli? Bu gibi sorulara cevap bulmak için endeks kullanılmış. Ayrıca geliştirilmesi gereken alanlar için mikro kredi programı başlatılmış. Böylece vatandaşlara her gün yaşadıkları problemlere kendi çözümlerini üretme olanağı tanınmış. Yerel firmaların da katılımı sağlanmış ve pilot projeler üretmelerine olanak tanınmış.
Santa Monica’nın diğer kentlere, kendi endekslerini yaratmaları için ücretsiz yardım ettiğini biliyor muydunuz? İzmir Büyükşehir Belediyesi onlarla temasa geçse ve Türkiye’nin ilk kent bazlı toplumsal iyilik endeksi yaratılsa sizce de güzel olmaz mı?