EYLUL2022
ÇEŞME DENİZ SAVAŞLARI
Çeşme Deniz Savaşları
İzmir Kültürpark’ta bulunan Tarih ve Sanat Müzesi'nde, 30 Eylül'e kadar gezilebilecek olan, “Çeşme Deniz Tarihinin Üç Efsane Amirali Sergisi” dolayısıyla Oğuz Aydemir ile görüşmek istedim. Kendisi tarih ve kültür alanında saymakla bitmeyecek sosyal sorumluluk projelerine imza atmış bir iş insanı... Kişisel internet sitesinde ve diğer internet ortamlarında yaptığı çalışmaların video ve görsellerini paylaşıyor. (1)
Oğuz Aydemir ile Denizcilik ve Kabotaj Bayramının yıldönümü olan 1 Temmuz günü İzmir-Çeşme’deki evinde buluştuk. Kapıdan itibaren özenle hazırlanmış bir müzeye adım atmış oldum. Duvarlarda sergilenen berat ve ferman koleksiyonu ve evin alt katında çok zengin ve düzenli bir kütüphane ile karşılaştım. Oğuz Bey; Çakabey’in 11. yüzyılda donanma kurma çabalarını, Çeşme-Koyunadası civarında Bizans donanmasını mağlup etmesini, Mezomorto Hüseyin Paşa’nın 18. yüzyıl başlarında Venediklilerle başarılı mücadelelerini, donanmayı tekrar düzene sokmasını, 1770’de Çeşme deniz savaşında Osmanlı donanmasının Ruslar tarafından yakılmasını ve Cezayirli Hasan Paşayı, Rusya’nın Büyük Petro döneminde güçlü bir donanma oluşturmasını, Çeşme Deniz Savaşı sonrası 2. Katerina’nın ve Rusya’nın nasıl güçlendiğini tek tek anlattı.
Aydemir, Mezomorto Hüseyin Paşa’nın yeterince bilinmediğini düşünüyor. Paşa Venediklilerle yaptığı bir savaşta ağır yaralandığı halde hayatta kalmış, Mezzomorto (yarı ölü) lakabıyla anılmaya başlamıştı. Aydemir, Sakız Adası'na yaptığı bir gezi sırasında içinde Osmanlı-Venedik savaşlarına ait gravürlerin olduğu bir kitabı 150 Euro’ya satın almasıyla, Mezzomorto Hüseyin Paşa’yı tanımış ve bu gravürlerin alındığı kitabın aslını Berlin Kütüphanesi'nden temin etmiş. Aydemir, 1694’de Osmanlı-Venedik donanmalarının Sakız Adasının hakimiyeti için yaptığı savaşlarla ilgili olarak 18. yüzyılın başlarında 3 kitap olarak yayınlanmış bu çalışmanın “Sakız Adasının alınması ve Venediklilerin buradan çekilmesi-Yıl 1694” başlığıyla bir kitap haline gelmesini sağlamış.
Çeşme deniz tarihinin üç efsane amirali sergisi tüm bunları gözler önüne seriyor. Özellikle çocukların ve gençlerin bu sergiyi görmesi, cep telefonlarının QR kod okuyucularıyla Oğuz Bey’in sesinden her ayrıntıyı dinlemesi, tarih bilinci açısından çok yararlı olacaktır.