EYLUL2022
NEYZEN YA YAŞIYORSA
Neyzen ya yaşıyorsa!
Düşünsenize 143 yıl önce dünyaya gözlerini açmış Neyzen Tevfik ya da tam adıyla Tevfik Kolaylı, neyzen ve şair. Taşlama türünün en önemli temsilcilerinden biri. Kitaplarının yanı sıra çeşitli taksimler ve nihavent saz semaisi ile şehnazbuselik saz semailerinin de bestecisi.
Yaşamı boyunca; Neyzenlikteki ustalığına rağmen yergi ve taşlamalarıyla ünlendi.
Toplumdaki haksızlıkları gözüne kestiren Tevfik, siyasetin yanı sıra; dini baskı, çıkarcılık gibi konuları işledi. 1953 yılında yaşama veda eden Neyzen Tevfik, tiyatro sanatçısı yazar Erkan Cılak’ın kaleminden, ölümünden 69 yıl sonra tekrar günümüze geliverdi.
Aylar önce Erkan Cılak ile sohbet ettiğimiz sırada, söz etmişti, Neyzen ile ilgili bir kitap hazırlığı içinde olduğunu. Kısaca özetlemişti. İlgi çekici gelmişti bana. “Neyzen Ya Yaşıyorsa!” demişti… “Keşke yaşasaydı,” diyeceğim geliyor, kitabı okuduktan sonra.
Muhteşem bir tiyatro oyunu, muhteşem bir kurgu, muhteşem bir tarihsel süreç öyle akıcı bir dille aktarılmış ki, sular seller gibi bir nefeste okuyup elinden bırakmak istemiyor insan.
Bir piknikle başlayıp, ney üfleyen Neyzen ile devam eden, ama içinde Osmanlı İmparatorluğu’ndan başlayıp, dönemin ünlü yazarları, ressamları, doktorları, şairleri, efsane valileri, belediye başkanları, sadrazamları; bir bakıyorsunuz ki karşınızda.
Yani öyle harmanlanmış ki; Padişahlar var, Atatürk var, devrimler var, darbeler var. Meyhane var, onun içindeki yaşam, sohbetler, hiciv ve tabi yaşanan muhteşem aşklar, bu efsane aşklar için yazılan şiirler.
Yani şimdi haklı olarak bekliyor insan. Kitap böyleyse, bir de tiyatro sahnesinde izlemek, o anları, o günleri, o tarihsel süreci, akıp giden zamanı o anda bugünkü bakışla izlemek. Çok keyifli olacak diye düşündürüyor insanı. Bir de şu açıdan bakmak gerekiyor. Oyunu izlerken, yaklaşık 150 yıllık bir sürecin analizini yapabilecek izleyenler.
Şöyle bir hayal edin. Bu oyunun sahnelendiğini, bir bakıyorsunuz sahnede, dönemin valisi, belediye başkanı arzı endam ediyor. Mazhar Osman bilmeyen var mı? Darbeler, acıyla yoğrulmuş darbeler unutulur mu? İnci gibi dizilmiş bir tarihsel süreç, tane tane sıkmadan, bıktırmadan. Benim yine aklımda oyunun sahneye koyulması. Kitabı okurken her satırında onu hayal etmedim dersem yalan olur.
Her sayfayı çevirdiğimde, karşımda perde açılıyor. Tiyatro sahnesi ve mangal ve bir kadın, ney sesi, orman, cıvıl cıvıl kuşlar. Ve sonrasında o günden bugüne, akıp giden zaman. Saçı sakalı birbirine karışmış bir ney ustası ve muhteşem bir nüktedan Neyzen Tevfik.
Tiyatro kurulma talimatı başkandan
Kitabın tamamını okuduktan sonra; “Koltuğa yaslanıp, perdenin ağır ağır açılıp, derinden gelen ney sesiyle başlayacak olan bu oyunu izlemeyi sabırsızlıkla bekliyorum. Sonsöz olarak da okurun bol, oyun sahnelendiğinde izleyenin bol olsun, sağlıkla kal kardeşim,” diye yazmıştım, kitabın önsözüne…Sonra aradan birkaç ay daha geçti. Şöyle bir bilgi geldi. Ayvalık Belediye Başkanı Mesut Ergin’den, sanatsal anlamda kentin en büyük eksikleri arasında yer alan “Belediye Tiyatrosu” kurulması talimatı geldi.
Kısa sürede sahnelendi
Oyunun yazarı, sahneye koyan Erkan Cılak ve Alev Abacı, Emel Çalış, Tayfun Dayan, Gürsel Yarkent, Hakan Urul, Sinan Çalğın ve yönetmen yardımcısı Fatih Elgay kolları sıvadılar, “Neyzen Ya Yaşıyorsa” oyununu kısa sürede sahneye koydular ve muhteşem bir gala ile iki saatten fazla sahnede kaldılar. Dakikalarca ayakta alkışlandılar. Kitabı okurken ne düşlediysem Vural Sineması Nejat Uygur Sahnesi’nde hepsini yaşadım. Oyuna kısa zamanda üç ödül birden geldi; 9. Uluslararası Yeni Tiyatro Dergisi Emek ve Başarı Ödülleri’nin Anadolu kazananları duyuruldu. Ayvalık Belediye Başkanı Mesut Ergin Tiyatro ve Sanata Katkı Özel Ödülü’ne değer görüldü. Ayvalık Belediye Tiyatrosu, Erkan Cılak’ın yazıp yönettiği Neyzen Ya Yaşıyorsa oyunuyla; Erkan Cılak ve Alev Abacı jüri özel ödülü aldı.